Miras Hukukunun Temel Kavramları

• Miras
• Mirasbırakan (Muris)
• Mirasçı
• Tereke
• Ölüme Bağlı Tasarruf
• Külli – cüzi halefiyet

MİRAS NEDİR?

Geniş anlamada kişinin ölümü ile uygulama alanı bulan ve özel hukuk ilişkilerini içine alan kurallar bütünüdür. Dar anlamda ise murisin mirasçılarına geçebilen tüm mal varlığı değerlerini ve kişisel haklarını ifade eder.

MURİS KİMDİR?

Muris miras bırakandır. Ölümü ile mirası açılan gerçek kişiyi ifade eder.

MİRASÇI KİMDİR?

Mirasçı miras bırakanın terekesi (mirası) üzerinde külli halef sıfatıyla hak sahibi olan kişidir.

• Mirasçı gerçek veya tüzel kişi olabilir.

• Soybağı (kan) esasına dayanan mirasçılık ancak gerçek kişiler için mümkündür.

• Tüzel kişiler örneğin devlet belirli şartlarda yasal mirasçı olabilir. Tüzel kişilerin iradi mirasçı olması mümkündür.

• Yasal mirasçı Kanun hükmü gereği mirasçı olan kişidir.

• İradi mirasçı Murisin iradesi ile mirasçı olan kişidir. (atanmış mirasçı)

• Saklı paylı mirasçı Kanunen mirasının belli bir oranı üzerinde murisin iradesine rağmen muhakkak hak sahibi olabilen mirasçıdır.

TEREKE NEDİR?

Mirasbırakanın ölümü ile mirasçılarına geçen tüm hukuki ilişkilerini ifade eder.

• Murisini intikal edebilen malvarlığı değerleri ve kişisel hakları

• Mülkiyet alacak hakları borçlar vb.. Boşanma ve evliliğin iptal davası tanıma ve babalığın iptali davası..

• Murisin malvarlığında bulunan ancak terekede yer almayan hukuki ilişkiler

• İntifa hakkı TMK 797

• Oturma (sükna hakkı) TMK 823

• Murisce ileri sürülmemiş manevi tazminat alacağı

• Murisin iş görme borcu

• Murisin vekil olarak iş görme borcu

• Murisin malvarlığında olmayan ancak terekede yer alan hukuki ilişkiler

Denkleştirmeye dahil kazandırmalar TMK 669

• Ölümle mirasçıların şahsıda doğan ama terekede yer almayan haklar

• Dul ve yetim aylığı

• Destekten yoksun kalma tazminatı

• BK 47 ye göre yakınların manevi tazminat hakkı

KÜLLİ-CÜZİ HALEFİYET NEDİR?

Külli halefiyet: murisin mirası (tereke) mirasçılara bir bütün olarak kanun gereği doğrudan mirasçılara (kanuni veya atanmış) geçer. Terekeye dahil intikal eden malvarlığı değerleri için münferit intikal işlemlerinin yapılmasına gerek yoktur.

Cüzi halefiyet: mirasa dahil olan intikal edecek olan mal varlığının mal varlığının lehdarı olan kişiye mahiyetine uygun geçiş işlemi devredilmesi söz konusudur. Örneğim muayyen vasiyet alacaklısına bırakılan taşınmaz mirasçılara tarafından tapuda devredilmesi ile intikal gerçekleşir.

EVLATLIK MİRASÇI OLUR MU?

TMK 500 Evlâtlık ve altsoyu, evlât edinene kan hısımı gibi mirasçı olurlar. Evlâtlığın kendi ailesindeki mirasçılığı da devam eder. Evlât edinen ve hısımları, evlâtlığa mirasçı olmazlar.

SAĞ KALAN EŞ MİRASÇI OLUR MU?

TMK 499 Sağ kalan eş, birlikte bulunduğu zümreye göre mirasbırakana aşağıdaki oranlarda mirasçı olur:

1. Mirasbırakanın altsoyu ile birlikte mirasçı olursa, mirasın dörtte biri,

2. Mirasbırakanın ana ve baba zümresi ile birlikte mirasçı olursa, mirasın yarısı,

3. Mirasbırakanın büyük ana ve büyük babaları ve onların çocukları ile birlikte mirasçı olursa, mirasın dörtte üçü,

bunlar da yoksa mirasın tamamı eşe kalır.