Elatmanın Önlenmesi Davası

ELATMANIN ÖNLENMESİ (MÜDAHALENİN MEN’İ) DAVASI

            4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’nun 683. Maddesinde mülkiyet hakkının içeriğine yer verilmiştir; Bir şeye malik olan kimse, hukuk düzeninin sınırları içinde, o şey üzerinde dilediği gibi kullanma, yararlanma ve tasarrufta bulunma yetkisine sahiptir. Malik, malını haksız olarak elinde bulunduran kimseye karşı istihkak davası açabileceği gibi, her türlü haksız elatmanın önlenmesini de dava edebilir.

El Atmanın Önlenmesi (Müdahalenin Men’i) Davası Nedir?

            Mülkiyet, bir eşya üzerindeki en geniş hakkı ifade etmektedir. Elatmanın önlenmesi diğer bir deyişle müdahalenin men’i davası ise eşya üzerinde mülkiyet, intifa gibi ayni bir hakka sahip olan kişilerin eşya üzerindeki bu haklarının başka bir kişi tarafından ihlal edilmesinin önlenmesi amacı ile açılan dava türüdür. El atmanın önlenmesi (müdahalenin men’i) davası, taşınır veya taşınmaz bir malın maliki tarafından açılan, söz konusu mal üzerindeki haksız ve hukuka aykırı müdahalenin ortadan kaldırılmasına yönelik davadır. Burada bahsedilen haksız müdahale, bir taşınmazın hukuka aykırı şekilde kullanılması, işgal edilmesi, kiraya verilmesi şeklinde gerçekleşebileceği gibi taşınır bir malın fiilen kullanılması da olabilir.

            Ayni veya şahsi bir hakka sahip olan kişi, sahip olduğu haklardan doğan yetkilerini kullanırken hukuka aykırı bir biçimde engellenir, kısıtlanır ya da yetkilerini kullanması güç hale getirilirse, söz konusu ihlallerin giderilmesi amacıyla, haksız eylemlerde bulunan kişilere karşı el atmanın önlenmesi davası (müdahalenin men’i) açabilir.

El atmanın önlenmesi davasıyla birlikte malik, mahkemeden, icraya elverişli bir karar elde etmeyi ve bu sayede eşya üzerindeki hâkimiyetini eksiksiz tesis etmeyi talep eder. 

El Atmanın Önlenmesi (Müdahalenin Men’i) Davasının Şartları

            El atmanın önlenmesi davasının açılabilmesi için birtakım şartlar bulunmaktadır. Bu şartların yokluğu halinde davanın reddedilmesi sonucu ortaya çıkabilecektir.

            En önemli şart, taşınmazlar bakımından o taşınmaza yalnızca malik olan kişinin  veya şahsi hakka sahip olan kiracının bu davayı açabilmesidir. Bununla birlikte mal üzerinde intifa hakkı gibi ayni bir hakka sahip olan kişiler de bu davayı açabilecektir.

            İkinci şart ise, davaya konu olacak taşınır veya taşınmaz mal üzerinde haksız bir müdahalenin bulunması gerekmektedir. Eğer yapılan müdahale haksız olmayıp hukuki bir nedene dayanıyorsa davanın şartları oluşmayacaktır. Yine söz konusu davada mülkiyet hakkına müdahale eden kişinin kusurlu olup olmamasının bir önemi yoktur, müdahalenin haksız olması yeterlidir.

            Müdahalenin men’i davasında davacı taraf, haksız olarak el atılan malın maliki veya şahsi hakka sahip olan kiracı olacaktır. Davalı tarafta ise, haksız olarak müdahalede bulunan kişi yer alacaktır.

Elbirliği Mülkiyeti Veya Paylı Mülkiyet Halinde Kimler Dava Açabilir?

            Haksız olarak müdahale edilen mal yalnızca bir kişinin mülkiyetinde olmayıp birden fazla kişiye de ait olabilir. Bu durumda söz konusu mala malik olan her ortak bu davayı açabilecektir.

            Eğer haksız müdahalede bulunan kişi paydaşlardan biriyse ona karşı da müdahalenin men’i davası açılabilir. Örneğin paylı mülkiyette olan bir taşınmazın kullanımına paydaşlardan bir veya birkaçı diğer paydaşın kullanmasını engelliyorsa, engelleyen kişilere karşı dava açılabilecektir.

El Atmanın Önlenmesi Davasını Kiracı Da Açabilir Mi?

            Yalnızca eşya üzerinde ayni hakka sahip olan kişiler değil, koşulları oluşmuş ise kiracı da kira sözleşmesine dayanarak bu davayı açabilecektir.

El Atmanın Önlenmesi (Müdahalenin Men’i) Davasında Görevli Ve Yetkili Mahkeme

            El atmanın önlenmesi davasında genel görevli mahkeme asliye hukuk mahkemeleridir. Yetkili mahkeme ise taşınmazlarda taşınmazın bulunduğu yer mahkemesi, taşınırlarda ise genel yetki kuralından hareketle davalının yerleşim yeri mahkemesidir.

El Atmanın Önlenmesi Davasında Hükmün İcrası İçin Kesinleşmesi Gerekir Mi?

            Elatmanın önlenmesi davası malik tarafından açıldığı takdirde bu kararın icrası için ikili bir ayrım öngörülmüştür. Eğer dava konusu edilen şeyin aynına ilişkin olarak taraflar arasında herhangi bir ihtilaf yoksa el atmanın önlenmesine yönelik verilen kararın icrası için kesinleşmesine gerek yoktur. Ancak haksız işgalcinin dava konusu şey üzerinde mülkiyet iddiası varsa bu durumda mahkeme kararının icra edilebilmesi için kesinleşmesi gerekmektedir.

El Atmanın Önlenmesi (Müdahalenin Men’i) Davasında Zamanaşımı

 Söz konusu fiil, haksız fiil niteliğindedir. Bu nedenle haksız işgal devam ettiği müddetçe dava açılabilecektir.

El Atmanın Önlenmesi Davası İle Tazminat Talep Edilebilir Mi?

            El atmanın önlenmesi davası ile herhangi bir zararın tazmin edilmesi talep edilemez.Bir zarar meydana gelmişse, zararın tazmini haksız fiil hükümleri kapsamında ya da taraflar arası hukuki ilişki mevcutsa bu ilişki gereği talep edilebilir.

            Uygulamada çoğunlukla elatmanın önlenmesi davası ile beraber haksız işgal tazminatı davasını da açmaktadır. “Haksız işgal tazminatı (ecrimisil) davası” başlıklı yazımıza göz atabilirsiniz. Bununla birlikte haksız el atma nedeniyle taşınır veya taşınmaz mala zarar geldiyse, zararın giderilmesi de ayrıca talep edilebilecektir. Yine haksız işgal edilen taşınmaz üzerine bina gibi bir yapı inşa edilmişse, bu binanın yıktırılması da talep edilebilir.

            El atmanın önlenmesi (müdahalenin men’i davası) nedir, taşınmazın kullanımına engel olan paydaşa karşı ne yapılabilir, taşınmazın kullanımına engel olan ortağa karşı ne yapılabilir, taşınmazın manzarasını kapatan komşu, taşınmaza izinsiz yapılan inşaat, el atmanın önlenmesi davası kime karşı açılır, el atmanın önlenmesi davasında zamanaşımı veya hak düşürücü süre gibi sıkça sorular sorulmaktadır. El atmanın önlenmesi diğer adıyla müdahalenin men’i davası başlığı altında yaptığımız açıklamalar bilgilendirme amaçlı olup ayrıntılı bilgi için alanında uzman avukat kadromuzdan hukuki destek almanızda fayda vardır.